I Kongres Archiwów Społecznych odbył się w sobotę 24 października 2015 roku w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie. To pierwszego tego rodzaju wydarzenie gromadzące przedstawicieli środowiska archiwistyki społecznej w Polsce, zrealizowane przez Ośrodek KARTA we współpracy z gospodarzem, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w ramach projektu „Stabilizacja archiwistyki społecznej w Polsce”.
Kongres zapoczątkowany został prezentacjami 11 archiwów społecznych prowadzonych przez następujące instytucje: Fundacja Ważka, Fundacja Muzyka Odnaleziona, Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich, Fundacja Kossakowskiego, Fundacja Aby nikt nie zginął, Fundacja Pogranicze, Łódzkie Stowarzyszenie Inicjatyw Miejskich Topografie, Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania NAD BZURĄ, Fundacja TRES, Instytut Historii Głuchych „Surdus Historicus”. Opisy stanowisk prezentujących powyższe archiwa społeczne można obejrzeć na stronie prowadzonej przez Ośrodek KARTA.
Równolegle do prezentacji 11 archiwów społecznych w tej samej przestrzeni pod hasłem „Rzeczy i ludzie” odbywała się prezentacja darów i darczyńców kolekcji Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
W tym samym czasie uczestnicy kongresu mieli też okazję zapoznać się z prezentacją programu Otwarty System Archiwizacji (OSA) wygłoszoną przez Katarzynę Ziętal z Ośrodka KARTA. Program OSA, służący do zarządzania zbiorami archiwalnymi, stworzony został przez Ośrodek KARTA. Program umożliwia ewidencjonowanie, porządkowanie i przeszukiwanie zbiorów. Oparty jest na międzynarodowym standardzie zapisu informacji o zasobie archiwalnym. OSA ma służyć archiwom społecznym i jest w całości zbudowany na rozwiązaniach open source, co pozwala na jego bezpłatne użytkowanie. Co więcej, dzięki otwartemu kodowi źródłowemu program OSA będzie mógł być dostosowywany do indywidualnych potrzeb użytkownika. Obecnie program poddawany jest testom, a jego upowszechnianie rozpocznie się najprawdopodobniej pod koniec stycznia 2016 roku.
Uroczystemu otwarciu kongresu towarzyszyły wystąpienia dyrektora Muzeum POLIN Dariusza Stoli, prezesa Fundacji Ośrodka KARTA Zbigniewa Gluzy oraz szefowej działu Historia Bliska – Archiwistyka Społeczna w Ośrodku KARTA, Alicji Wancerz-Gluzy.
Kolejnym punktem programu był panel ekspertów zatytułowany „Archiwistyka społeczna we współpracy z państwem”. Wśród panelistów znaleźli się: dr hab. Władysław Stępniak, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, dyr. Anna Duńczyk-Szulc z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dr Tomasz Czarnota z UMCS oraz członkowie zarządu Fundacji Ośrodka KARTA – Alicja Wancerz-Gluza i Artur Jóźwik.
Pierwszą część kongresu zdominowały dyskusje dotyczące najbardziej istotnych dla środowiska archiwistyki społecznej zagadnień dotyczących organizacji ruchu archiwów społecznych oraz jego przyszłości. Szczególne zainteresowanie wzbudził temat finansowania archiwów społecznych oraz ich uwzględnienia w nowym prawie archiwalnym. Przedstawiono również grupę ekspertów/mentorów wspierających archiwistykę społeczną, którzy zadeklarowali podjęcie działań umożliwiających wprowadzenie dziedziny w szerszy obieg. Następnie omówione zostały cele, założenia i metody działania sieci archiwów społecznych. Kulminacyjnym punktem tej części programu było przedstawienie i przyjęcie wypracowanej przez środowisko archiwistyki społecznej Karty Zasad Archiwów Społecznych, definiującej misję i zadania archiwów społecznych oraz ogólne zasady ich współpracy z otoczeniem – państwem, samorządem, innymi instytucjami, społecznościami lokalnymi, ludźmi.
Niezwykle wzruszająca była druga, poobiednia część kongresu – Dzień Darczyńcy Pamięci. To druga już edycja uroczystości poświęconej darczyńcom, którzy przekazali swoje zbiory archiwalne do archiwum Ośrodka KARTA. Ambasadorzy Dnia Darczyńcy Pamięci – Jerzy Kisielewski i Wojciech Widłak przybliżyli ideę Dnia Darczyńcy Pamięci, jaką jest uhonorowanie ludzi, którzy dzielą się z innymi historią swoich najbliższych powierzając archiwom społecznym zbiory stanowiące często bezcenne, rodzinne pamiątki. To właśnie w tych dokumentach, fotografiach, osobistych zapiskach zaklęta jest Pamięć. Uczestnicy kongresu obejrzeli impresję filmową prezentującą sześć wybranych zbiorów oraz sylwetki darczyńców. Następnie organizatorzy wręczyli podziękowania ok. 60 osobom, które przekazały swoje zbiory archiwalne KARCIE. Każdy z darczyńców został również obdarowany słonecznikiem – symbolem Dnia Darczyńcy Pamięci.
Ostatnim punktem programu było zwiedzanie Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Projekt „Stabilizacja archiwistyki społecznej w Polsce” realizowany jest w ramach programu Obywatele dla Demokracji finansowanego z Funduszy EOG.
Ciekawą relację z Kongresu zamieścił patron medialny kongresu, portal dzieje.pl.
W imieniu organizatorów zapraszamy dzieci i młodzieży szkół podstawowych, gimnazjów i liceów ogólnokształcących miasta Gdańska do udziału w XI edycji konkursu miejskiego „MOJA POMORSKA RODZINA”.
Konkurs ma na celu zachęcenie jego uczestników do poznania przeszłości przodków oraz dziejów Dużej i Małej Ojczyzny z perspektywy losów rodziny. Dzięki pracom powstałym i zaprezentowanym w ramach konkursu pamięć o naszych przodkach ma szansę przetrwać i zaistnieć w znacznie szerszym gronie odbiorców.
Głównym organizatorem konkursu jest Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Oddział Gdańsk przy współudziale Urzędu Miejskiego w Gdańsku, Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 1 (IX Liceum Ogólnokształcące i Gimnazjum nr 1) w Gdańsku, Stowarzyszenia Archiwistów Polskich Oddział Gdańsk oraz Pomorskiego Towarzystwa Genealogicznego.
Honorowy patronat nad konkursem objął Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz.
Patroni konkursu:
Regulamin konkursu „MOJA POMORSKA RODZINA”
W dniu 14 października 2015 roku miały miejsce uroczyste obchody 50-lecia działalności gdańskiego Oddziału Stowarzyszenia Archiwistów Polskich. Z tej okazji spotkaliśmy się w gościnnych progach siedziby Nadbałtyckiego Centrum Kultury – w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku. Mieliśmy ogromną przyjemność gościć znamienitych przedstawicieli pomorskich instytucji samorządowych, zaprzyjaźnionych instytucji nauki, kultury i sztuki, przyjaciół i sympatyków naszego Stowarzyszenia.
Spotkanie otworzyła Pani Dyrektor Elżbieta Pękała z Nadbałtyckiego Centrum Kultury. Po niej głos zabrała Pani Prezes gdańskiego Oddziału – Monika Płuciennik – i przywitała wszystkich gości oraz autorów książki przygotowanej z okazji jubileuszu. Kolejne wystąpienie należało do Pana Profesora Sławomira Kościelaka, redaktora książki „Pół wieku Stowarzyszenia Archiwistów Polskich w Gdańsku. 1965-2015. Dzieje – ludzie – praca w archiwach”, który przybliżył nam jej treść. Publikacja ta została dofinansowana ze środków Miasta Gdańska.
Następnie Pani Monika Płuciennik wygłosiła referat na temat historii gdańskiego Oddziału Stowarzyszenia Archiwistów Polskich oraz informację o wyróżnieniu, jakie Zarząd Główny SAP przyznał zmarłemu w 2014 roku Prezesowi gdańskiego Oddziału, Panu Stanisławowi Flisowi: „Uchwałą Zarządu Głównego Stowarzyszenia Archiwistów Polskich wyróżniony został Stanisław Flis odznaką nr 20 pośmiertnie – były Prezes Stowarzyszenia Archiwistów Polskich Oddział w Gdańsku oraz były członek Zarządu Głównego Stowarzyszenia Archiwistów Polskich”. Pani Płuciennik zaprosiła na scenę Prezesa SAP, Pana Kazimierza Jaroszka, który złożył odznakę za zasługi dla Stowarzyszenia Archiwistów Polskich na ręce rodziny śp. Stanisława Flisa i złożył gratulacje naszemu Oddziałowi z okazji 50-lecia jego działalności.
Kolejna część spotkania rozpoczęła się od przemowy Wiceprezydenta Gdańska, Pana Wiesława Bielawskiego, który odczytał również list gratulacyjny od Prezydenta Miasta Gdańska Pawła Adamowicza. Następnie wystąpił Dyrektor Archiwum Państwowego w Gdańsku, Pan Piotr Wierzbicki.
Po wysłuchaniu przemówień okolicznościowych uczestnicy wieczoru jubileuszowego mieli okazję wysłuchać recitalu fortepianowego wybitnego pianisty – Pana Szczepana Kończala. W programie występu znalazły się polonezy z opusu czterdziestego (A-dur nr 1 i c-moll nr 2), mazurki op. sześćdziesiąte trzecie (H-dur nr 1, f-moll nr 2 i cis-moll nr 3) oraz Scherzo h-moll op. dwudzieste Fryderyka Chopina, bagatella F-dur op. dziewięćdziesiąte siódme nr 2 Jaena Sibeliusa, wybrane preludia estońskiego kompozytora Eduarda Tubina, a na koniec zabrzmiała parafraza koncertowa na temat Rigoletta Giuseppe Verdiego skomponowana przez Ferenca Liszta.
Ostatnim punktem programu był wernisaż wystawy pt.: „Pół wieku Stowarzyszenia Archiwistów Polskich w Gdańsku. 1965-2015”, którą otworzyła Pani Jolanta Taras – Wiceprezes naszego Oddziału SAP. Chocolatierzy – panowie Kamil Karczewski i Paweł Górny – zaprosili gości do skosztowania czekoladek przygotowanych przez kawiarnię „Czekoladowy Młyn”, a Pani Prezes Monika Płuciennik – do toastu „100 lat” dla Stowarzyszenia Archiwistów Polskich. Na zakończenie Pani Prezes przyjęła listy gratulacyjne z Archiwum Państwowego w Koszalinie oraz Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich i podziękowała serdecznie wszystkim gościom, którzy przyjęli nasze zaproszenie.
